PRIOR PARK LANDSCAPE GARDEN

Dziś zapraszam do ogrodu Prior Park (z 1 połowy XVIII w.). Takiego ogrodu jeszcze chyba nie pokazywałam, a jest on przykładem bardzo ważnego kierunku ogrodowej sztuki angielskiej.

Używając określenia: ogród angielski, zwykle mamy na myśli kolorowe, bylinowe rabaty, bujną zieleń, stylowe dodatki, ogrody warzywne.
Oczywiście, ogrody angielskie mają różne oblicza. Angielski wkład w rozwój europejskiej sztuki ogrodowej jest ogromny, ale zaczął się od zupełnie innego typu, niż przywołany powyżej - od ogrodu krajobrazowego, który zrewolucjonizował sztukę ogrodową. A Prior Park reprezentuje właśnie ten styl.

widoki, drzewa i klasycystyczna architektura są charakterystyczne dla takich ogrodów

Angielski park krajobrazowy to wiek XVIII. Warto zdawać sobie sprawę, że to jest właśnie początek naturalizmu w ogrodach, do którego tak często dziś się odwołujemy. Chociaż wtedy miał on nieco inne oblicze.

Ideą przewodnią Ruchu Krajobrazowego było naśladowanie naturalnego krajobrazu, więc teren wokół dworu przekształcano (czasem znacznie) na jego podobieństwo.
Tak powstające ogrody charakteryzuje swobodna kompozycja, otwarte przestrzenie łąk i rozległych trawników... łagodne wzgórza, porośnięte grupami drzew, a pomiędzy nimi jeziora... I niebo.
W ogrodach krajobrazowych rośliny kwitnące się nie liczą, najważniejsze są drzewa.
Są to ogrody pełne przestrzeni, spokoju i malowniczych widoków. Nie widać, gdzie przebiega granica ogrodu, a gdzie zaczyna się naturalny krajobraz.

to ozdoby ogrodu krajobrazowego - malownicze budynki, stare drzewa

Dlaczego takie trendy się pojawiły? Literatura przedmiotu podaje, że podłoże ideologiczne tworzyła oświeceniowa idea powrotu do natury i angielski liberalizm, będący w kontrze do absolutyzmu francuskiego. Nastąpiło więc odejście od ogrodów formalnych, typowych dla baroku francuskiego.

Na przestrzeni wieku ogrody krajobrazowe się zmieniały i nieco zmieniał się nastrój ich zakątków. Stąd też w ogrodach tych spotkać można obiekty architektury w stylu klasycznym czy ruiny "gotyckie", a także chaty kryte strzechą i groty. Ale zawsze zatopione w zieleni.

wzrok przyciągają rozrzucone wśród zieleni budowle

Prior Park nie jest to najsłynniejszy ogród w tym stylu, chociaż jeden z pierwszych, ale pozwala sobie wyrobić pojęcie, czym są angielskie ogrody krajobrazowe.

Jak w wielu innych posiadłościach angielskich w XVIII w., zlikwidowano tu typowy ogród formalny, a wizję nowego założenia stworzył poeta Alexander Pope'a, propagujący nowe nastawienie do świata natury. Podobno zasięgano też opinii słynnego projektanta Capability Browna.

Pope był osobą niezwykle wpływową w świecie kultury tej epoki. Przyjaźnił się z twórcami angielskiego Ruchu Krajobrazowego.
Dyskutując o ogrodach, do dziś odwołujemy się do jego słynnej maksymy: „nigdy nie zapominajmy o Naturze...we wszystkim bierzmy pod uwagę Ducha miejsca”.

Inwestorem Prior park był właściciel kamieniołomów Ralph Allen, który wzbogacił się, reorganizując system pocztowy w Anglii.
Obecnie mierząca ok. 14 ha posiadłość należy do National Trust.

to drzewa są najważniejsze spośród roślin w takim ogrodzie

W Prior Park widoki są niesamowite. W znacznym stopniu opierają się na ukształtowaniu terenu.
Najwspanialszy jest widok od strony dworu na palladiański most i miasto Bath.
Z dołu też robi wrażenie.

wspaniały widok na ogród i miasto Bath w oddali

Pośród drzew, wokół ogrodu, poprowadzono alejki spacerowe, można też po nich jeździć na rowerach.
Ścieżki prowadzą do ukrytych zakątków, z których otwierają się piękne widoki, choćby na takie sielankowe obrazki z pasącymi się zwierzętami.

ścieżki są ziemne lub żwirowe

przez okno widokowe oglądam zwalone drzewo i pasące się bydło 

Ikoną tego ogrodu jest niezwykłej urody most w stylu palladiańskim. O ile wiem, to jeden z 4 takich na świecie. Bardzo mi się podobał! Jego urodę podkreślała wszechobecna zieleń. Myślę, że wśród kolorowych rabat kwiatowych nie wyglądałby dobrze, tu jest doskonały.

piękny most palladiański

lubię, kiedy rośliny "zasiedlają" architekturę (zwisa cymbalaria)

A czym jest styl palladiański? Przy okazji tego mostu warto o nim wspomnieć.

Renesansowy architekt Andrea Palladio (którego dzieło „Cztery księgi o architekturze” wznowiono w Anglii w 1709 r.) wywarł wielki wpływ na klasycystyczną architekturę europejską. Koncepcje Palladia odwoływały się do wzorców antycznych i stworzyły kanon architektury klasycznej na wiele lat.

Budowle w stylu palladiańskim mają idealne proporcje, cechuje je prostota i oszczędność dekoracji oraz monumentalizm.
Muszę powiedzieć, że o wiele bliższa jest mi taka estetyka niż barokowa, panująca wtedy w krajach katolickiej Europy.

Zwiedzając ogród z budynkami w tym stylu, można znaleźć odpowiedź na pytanie: czy wyżej cenię sobie harmonijne proporcje czy bogactwo dekoracji? To tak a propos naszych ostatnich rozmów o upodobaniach.

pałac z XVIII w., z charakterystycznym, kolumnowym portykiem (obecnie szkoła z internatem)

Podziwiając ten park, zdaję sobie sprawę, ile czasu potrzeba, żeby nabrał takiego wyglądu. Ile lat trwa tworzenie takiego ogrodu? Ile lat dojrzewał? Przecież o jego urodzie w znacznej części decydują drzewa.
To przypomina współczesnemu, niecierpliwemu ogrodnikowi, że ogród to przedsięwzięcie na lata.
A my mamy kłopoty z wyobrażeniem sobie, jak sadzone przez nas rośliny będą wyglądać za 10 lat...

czy to nie malowniczy widok?

stare drzewa zawsze budują nastrój ogrodu

Większość miłośników ogrodów kocha rabaty, pełne kolorowych kwiatów. W angielskim parku krajobrazowym ich nie znajdziemy.
Czy to znaczy, że nie ma sensu ich odwiedzać? Zastanawiałam się, co dały mi odwiedziny w takim miejscu, poza przyjemnym spacerem.

Dostrzegłam np. jak ważna jest relacja między pustą przestrzenią, a bujnie obsadzonym obszarem.
Jaki fajny efekt daje element, przyciągający wzrok w głąb ogrodu. I co jest potrzebne, żeby go zobaczyć w oddali.

nie ma tu wielu elementów, kolorów - jest spokój i harmonia, a może dla kogoś nuda?

Spacerując po takim ogrodzie znalazłam odpowiedź, jaką rolę może pełnić zieleń w moim ogrodzie - czy będzie tylko tłem czy ma nadawać ton.

Te ogrody emanują spokojem - czy taki nastrój chcę stworzyć u siebie? Jeśli tak, mam przykładową receptę (oczywiście, do zastosowania w innej skali) - mało kolorów, kształtów, ekstrawagancji, ozdób...

Pope wierzył, że ogrodnictwo to malowanie krajobrazu

Zwolennicy ogrodów leśnych mogą podpatrzeć pomysły na podszyt, wykorzystanie roślin okrywowych i drobnych aranżacji, ozdobnych detali, właściwych dla takich klimatów.

uwielbiam takie elementy

po prostu jak w lesie

ozdoby są naturalne - będzie coś takiego w moim nowym zakątku leśnym!

Ogrody oferują nam bogactwo różnorodnych wrażeń, to jest wspaniałe.
Wizyta w kwiatowym ogrodzie przynosi zupełnie inne niż ogrodzie krajobrazowym.
Spacer w takim miejscu to zachłyśniecie się przestrzenią przy wyjściu spośród drzew na wzgórze... to wzrok biegnący w dal ku skrytej w zieleni, tajemniczej budowli... to spotkanie z wiekowymi drzewami i zabytkami architektury. Spróbujcie, jeśli nadarzy się okazja.

na taki efekt trzeba długo czekać

palladiański most w Prior Park Landscape Garden

Przy pisaniu artykułu korzystałam m.in. z pracy Penelope Hobhouse "Historia ogrodów" - polecam gorąco.