GROŹNY SZKODNIK - ĆMA BUKSZPANOWA

Ogród jest nieustannym źródłem radości. Ale czasem też potrafi przyprawić o niezły ból głowy...
Z pewnością jednym z powodów może być słynna ćma (no, chyba, że ktoś nie ma bukszpanów).

Ćma bukszpanowa (cydalima perspectalis)  jest jednym z najgroźniejszych szkodników.
A w naszych ogrodach sporo jest tych krzewów. U mnie również, bo i żywopłot bukszpanowy mam i formowane krzewy, rozrzucone wśród bylin na rabatach, także. Więc wielu z nas ma problem.

kule bukszpanowe wśród host i epimediów na Leśnej Rabacie wiosną

U mnie w ogrodzie ćma zaatakowała w 2018.
Niby słyszałam, że coś takiego pojawiło się w Polsce i że działa błyskawicznie, ale przeoczyłam pojawienie się szkodnika na bukszpanach. A w takiej sytuacji - przechlapane!
Kiedy się ocknęłam, szkody były już duże i te małe potwory zdążyły już zniszczyć kilka krzewów.
Próbowałam je ratować, chociaż niektóre wyglądały tragicznie.

Przede wszystkim wiele godzin spędziłam wybierając z wnętrza krzewów lichy i larwy w oprzędach, zapełniłam nimi kilka słoików. Brrrr...! Taki przegląd zrobiłam dwukrotnie (moje plecy!!).

Potem opryskałam wszystko Mospilanem, bo tylko to udało mi się zdobyć.

Te nerwowe działania dały efekt, jeszcze tego roku na wielu krzewach, tych zniszczonych częściowo, pojawiały się nowe listki, bukszpany wydawały się odżywać.
Jednak kilka z nich, tych w gorszym stanie, w kolejnym sezonie nie odbiło i musiałam je wykopać, przepadły, niestety.

widać fragment zniszczonego żywopłotu przy warzywniku (chociaż główną rolę gra Szogun)

W następnym sezonie 2019 byłam już przygotowana - rozwiesiłam pułapki feromonowe na samce ćmy, czekał też Lepinox, gotowy do oprysków.

W maju bukszpany wyglądały ok, ale latem znów nastąpił atak, chociaż tym razem słabszy. Zastosowałam opryski, przeglądałam krzewy, wybierając lichy, ale nie było ich tak dużo. Wszystko razem przyniosło efekty, szkody były niewielkie i do końca roku był spokój.

jedna z pułapek feromonowych, pod daszkiem jest "pachnący" przylepiec

Warto zwrócić uwagę, że chociaż nasza ochrona ogrodu ma ogromne znaczenie, to ważne jest też, co dzieje się w ogrodach sąsiednich.
Pierwszego roku ćma w mojej okolicy zaatakowała wszędzie. Ja zareagowałam późno, ale jednak zareagowałam. Natomiast większość moich sąsiadów nie robiła nic, mam wrażenie, że niektórzy w ogóle nie zauważyli, że coś pożera ich krzewy. Moich ciem się pozbyłam, ale od sąsiadów przylatywały kolejne pokolenia na moje wychuchane krzaczki.
Wiele z drapaków, pozostałych po tym pierwszym ataku, straszy do tej pory w sąsiednich ogrodach, ale ze zdziwieniem spostrzegłam, że na jednym z nich pojawiły się młode listki.

Postanowiłam, że jeśli sytuacja powtórzy się w 2020, nie będę tak walczyć i zrezygnuję z bukszpanów, nawet wymyśliłam, czym mogę je zastąpić.
Wygląda jednak na to, że nie będzie to konieczne. Bo w tym sezonie znalazłam nieliczne lichy i to tylko na kilku krzewach (tych słabszych, a wszystkich mam kilkadziesiąt). Zrobiłam jeden oprysk Lepinoxem.

Dziś moje bukszpany wyglądają ładnie i zdrowo, kilka uszkodzonych odbudowało korony. I oby to był koniec tematu.

mój mały żywopłot wrócił do formy

Ćma bukszpanowa nie jest rodzimym szkodnikiem, dlatego też jest tak niebezpieczna, bo nie ma u nas naturalnych wrogów. Przybyła do Europy z Azji, stopniowo pojawiając się w różnych krajach. W Polsce większe ilości zaobserwowano chyba koło 2015 r.

I jak wszędzie, w szaleńczym tempie zaczęła niszczyć napotkane bukszpany, pożerając wszystkie liście na krzewie w ciągu kilku dni.
Taki krzew jest nie do uratowania. Ogrodnicy znają informacje o dramatycznej walce w historycznych ogrodach polskich.

efekt żerowania ćmy na moich kulkach... tych, oczywiście, nie udało mi się uratować

Ćma bukszpanowa to duży owad o brązowych skrzydłach z jaśniejszymi plamami, ubarwienie nie jest identyczne u różnych osobników. Trudno ja zobaczyć.

Samica składa jednorazowo ok. 30 jaj, które są malutkie i żółtawe, z czarną kropką. Samice składają je na spodniej stronie liści, więc trudno je dostrzec, a deszcz im niestraszny.

Z jaj po ok. 3 tygodniach wylęgają się larwy (tempo zależy od temperatury, najszybciej w czasie upałów). Są zielone z czarną główką, a zmieniając postać, stają się coraz bardziej brązowe. Bardzo szybko rosną, po miesiącu osiągają nawet 4,5 cm. I są okropnie żarłoczne!
Larwy żerują ok. miesiąca, a potem przepoczwarzają się w ćmy, które znów składają jaja i cykl zaczyna się od początku...

I uwaga - w ciągu jednego sezonu w Polsce przychodzą na świat 2-3 pokolenia ciem bukszpanowych.

ćma bukszpanowa (zdj. z tej strony)

inna forma ćmy(zdj. z tej strony)

Nie liczmy, że po zimie larwy z minionego sezonu znikną. Mróz nie niszczy larw. Zabezpieczone kokonami, między dwoma liśćmi, bezpiecznie przetrwają do wiosny.
I w końcu kwietnia nasze własne, młode ćmy latają nam po ogrodzie i znów składają jaja na liściach...

Liście niszczą żarłoczne gąsienice i larwy, nie owady.

gąsienica ćmy bukszpanowej (zdjęcie z tej strony)

a tu dwie ze szczątkami listka (zdj. z tej strony)

Co możemy zrobić?
Przede wszystkim obserwować. Ale nie z daleka, zaglądać do wnętrza krzewów, czy nie widać gdzieś oprzędów albo gąsienic, sprawdzać stan liści.
Pilnować wiosną, ale mieć baczenie i latem i nawet wczesną jesienią, pamiętając o kilku wylęgach i o tym, że mogą przyleźć od sąsiadów mniej uważnych niż my.
Według mnie, strząsnąć się larw nie da, trzeba je po prostu pojedynczo zebrać. Gąsienice, może i da się spłukać silnym strumieniem, ale larwy mocno są przyklejone w oprzędach.

Jeśli bukszpanów jest w ogrodzie kilka, może to być wystarczająca metoda ochrony. Jeśli jest ich dużo, trudno przejrzeć dokładnie wszystkie i trzeba uciec się do bardziej brutalnych metod. Tzn. wszystkie metody są brutalne, bo zebrane gąsienice i larwy trzeba uśmiercić. Ja zamykałam je w słoikach i wyrzucałam.

Można zrobić opryski. Z tego co wiem, najlepszym środkiem, zwalczającym ćmę, jest Lepinox. Teraz już można go kupić nawet w działach ogrodniczych w marketach, można też kupić małe porcje w internecie. Na początku nie było to możliwe, był dostępny tylko dla profesjonalistów.

Czy Mospilan jest równie skuteczny, trudno mi stwierdzić. Zabija jednak wszystkie owady, a w Lepinoxie są bakterie, wnikające w gąsienice i powodujące ich śmierć. To środek biologiczny, działający na roślinie powierzchniowo, dopuszczony do stosowania w gospodarstwach ekologicznych, powoduje więc mniej szkód w ogrodowej faunie.
Mospilan z kolei jest środkiem systemicznym, tzn. wnika w roślinę, nie trzeba wiec bezpośrednio opryskać szkodnika, który gryząc liście i tak się zatruje.

Oprysk działa na larwy i gąsienice, a pułapki feromonowe na owady.Warto je rozwiesić w ogrodzie i uderzyć we wszystkie stadia szkodnika. Przyznam, że w moich pułapkach w zeszłym roku nie złapało się ich wiele, w tym roku ich nie rozwieszałam.

tak to wygląda -  jeśli zauważycie gdzieś takie pajęczynki, na pewno znajdziecie gąsienice i larwy (zdj. z tej strony)

po stratach musiałam uzupełnić fragmenty żywopłotu, dziś już różnica wielkości nie jest tak duża

Wiem, że nie wszędzie w Polsce pojawiła się ćma, niszcząca bukszpany, na szczęście. I oby tak zostało.

U mnie groźna ćma poczyniła szkody, ale w sumie nie zaważyło to na wyglądzie ogrodu.
Z dziesięć krzewów musiałam usunąć. Niektóre zniknęły bezpowrotnie i jakoś nie odbiło się to na wyglądzie rabat, co znaczy, że w ogóle nie powinno ich tam być...
Kilka ubytków w żywopłocie musiałam uzupełnić,wymieniłam zniszczone krzaczki na malutkie sadzonki.
Dwa krzewy przesadziłam "do szpitala" - odbudowują się i wykorzystam je w ogrodzie.
Podsumowując - w sumie nieźle.
Ale wiem, że nie zawsze tak bywa. Czy komuś z Was ćma zniszczyła ogród? Jak radzicie sobie z tym problemem?

ślicznie kwitnące w cieniu dzwonki szerokolistne - na milsze zakończenie