RUSSELL PAGE "EDUKACJA OGRODNIKA"

To wyjątkowa pozycja na polskim rynku, przynajmniej ja nie znalazłam jej podobnej.

Nie jest to poradnik ani podręcznik ani lekka, dowcipna opowiastka.
To wspomnienia całego ogrodniczego życia Russella Page'a - słynnego projektanta XX w.
Projektował on ogrody duże i małe na całym świecie. I zawsze skromnie przedstawiał się po prostu jako ogrodnik.

Pisał o sobie: „Nic nie wiem o wielu aspektach ogrodnictwa i bardzo mało o wielu innych. Jednak nigdy nie widziałem ogrodu, z którego niczego bym się nie nauczył”. Ile pokory i szacunku dla każdego ogrodnika jest w tym stwierdzeniu.
Bardzo cenię tę książkę i wracam do niej często. To niezwykle wartościowa pozycja. Jedynym jej minusem są czarno-białe i kiepskiej jakości fotografie.

 

W pierwszej autor części zajmuje się stylem i układem ogrodu oraz jego elementami. To fascynująca opowieść o dochodzeniu do ogrodu idealnego.

Jest tu wiele refleksji o zasadach, którymi Page kierował się przy zakładaniu ogrodów, konkretnych porad, co do wyboru roślin i ich komponowania. Zawsze te opinie są poparte obszernymi opisem ogrodów oglądanych i tworzonych i wieloma przykładami.

Pisze tak: „Czy pracuję nad krajobrazem lub ogrodem, czy dobieram rośliny do skrzynki na parapet, (…) podchodzę do problemu jak artysta komponujący obraz: przede wszystkim zajmuję się wzajemnymi relacjami pomiędzy obiektami”
Bo projektowanie w zgodzie z otoczeniem, tradycją i warunkami przy pewnej wprawie nie jest skomplikowane, „jeśli jednak ogród ma roztaczać czar, musimy (…) nadać mu dodatkowy wymiar”. A według niego to właśnie wzajemne oddziaływanie wszystkich obiektów w ogrodzie ma w tym rolę decydującą.
Nie jest to rzecz wymierna, więc tym trudniejsza do realizacji. Sztuka jest często między słowami.
Czy myślicie o tym, komponując własne rabaty? Ja z pewnością za mało.

Ileż to razy narzekamy, że mamy beznadziejne miejsce na ogród – bo paskudne zabudowania u sąsiada... bo piachy... bo komin fabryczny jako główna atrakcja za płotem...
A Page pisze:  „Ograniczenia sugerują możliwości”.

Każde, nawet najbardziej beznadziejne wydawałoby się miejsce, ma charakter. Jako przykład podaje „otoczony murem i bezdrzewny prostokąt piaszczystej ziemi” albo „obszar płaskiego pola buraków (…) ze słupami przewodów wysokiego napięcia, stojącymi wzdłuż ponurego krajobrazu”. Wybierając odpowiedni punkt wyjścia, można stworzyć tam pełne uroku miejsce. Kto ciekawy – zachęcam do lektury!

Jak tworzyć udany ogród? Lokalizacja i otoczenie daje pierwszą wskazówkę do jego kompozycji.
Np. płaska sceneria sugeruje, że właśnie ta cecha może być podstawa projektu – poziome przestrzenie będą bazą. Co nie znaczy, że wszystko będzie płaskie – poziomów w ogrodzie może być kilka, ale murki czy szerokie, płaskie schody tylko podkreślą główny motyw, jakim są poziome linie.
Page przestrzega: „Zbyt brutalnie traktując istniejące ułożenie terenu (np. na płaskim polu usypując pagórki) ryzykujemy zniszczenie harmonii”.
„Przyjemności  (…) ogrodu zaprojektowanego wbrew danemu miejscu, bywają chwilowe (...), wszystko trąci fałszem, jako nie znajdujące się na swoim miejscu”.

Wiele zdań z tej książki mogłoby być mottem dla odrębnego artykułu, a na pewno do przemyśleń.
„Dobry plan, to prosty plan” - znamy to, ale z jakim trudem stosujemy, więc nigdy dość przypominania.
„Niewolnicze trzymanie się nawet najlepszych wzorów może sprawić, że ogród będzie wyglądał na zbyt ostentacyjny”.
„Próby wiernego naśladowania natury, tak samo jak negowania jej praw, prowadzą do absurdu.
Ogrodnik i projektant nie może być purystą.”

Page był zwolennikiem teorii, że „architektura w ogrodzie powinna być dyskretna”, podczas gdy  w nowym podejściu do projektowania ogrodów, rośliny odgrywają wtórną, pomocniczą rolę.
On zaś uważa, że „dobrego ogrodu nie stworzy ktoś, kto nie rozwinął w sobie umiejętności rozumienia i kochania roślin”. 

Jak Wam się to podoba? Mnie bardzo. A dla Page'a rośliny były czymś więcej niż tworzywem, taka postawa jest mi bliska.

 

 

Dla mnie pasjonujące są rozdziały o poszukiwaniu stylu ogrodu, o trudnościach jakie się z tym wiążą, o tym, co nas ogranicza i utrudnia znalezienie właściwej drogi.

I nie myślcie, że są to porównania cech stylu wiejskiego czy śródziemnomorskiego, które znajdziemy w każdym poradniku. Kto sięgnie po tę lekturę, dostanie o wiele więcej.

W  rozdziale „Miejsca i motywy” Page pisze, że zawsze należy odkryć, co składa się na charakter danego miejsca, gdzie ma powstać ogród.
Jeśli już wiemy, na tym trzeba oprzeć z kolei motyw przewodni ogrodu, który pozwoli zbudować podstawową koncepcję, a z tego dopiero wyłoni się kompozycja i detale.

Co to wszystko znaczy?

Autor uświadamia, że to nie jest żaden tajemniczy duch, trudny do odkrycia dla przeciętnego twórcy ogrodu. To np. może być już istniejąca w tym miejscu kępa brzóz czy jabłoniowy sad lub żwirowe zbocze albo widok na pola.
To właśnie dostarczy tematu, a plan ogrodu i nasadzenia powinny wzmacniać ten motyw. Wtedy osiągamy harmonię w naszym ogrodzie.
Jeśli kochasz trawniki – niech projekt będzie podporządkowany trawnikowi. Wtedy każda roślina, która podkreśli jego piękno, będzie dobra. Kontekst trawnika będzie kryterium wyboru.
Bywa, że lokalizacja jest wyjątkowo atrakcyjna - tu motyw przewodni jest bardzo wyrazisty.
Wtedy trzeba powściągnąć skłonności do upiększania i nie tworzyć konkurencji  ozdobnikami w ogrodzie.
Page uważa, że tylko wtedy, gdy natura nic nam nie podpowie, można  szukać motywu przewodniego np. w gustach klienta. Pewnie wiele osób się z tym nie zgodzi, ale na pewno warto przemyśleć to twierdzenie mądrego i doświadczonego projektanta.
Ale jeśli w naturze wokół motywu nie ma – stwórz go i rozwijaj konsekwentnie.

Co ważne, Page nie teoretyzuje – opisuje, jak szukał i znajdował tematy i motywy przewodnie w ogrodach, które tworzył lub zmieniał. To są mistrzowskie lekcje!

 

Dla tych, których bardziej pasjonują rośliny niż projektowanie,  jest w tej książce masa ciekawych informacji. Sam indeks roślin, które przywołuje w tekście ma 15 stron.

Jak wspomniałam na wstępie, autor czuł się ogrodnikiem, więc przywiązywał ogromną rolę do doboru roślin i poświęca temu zagadnieniu dużo miejsca w książce.
Dzieli się z czytelnikiem radami, jak wykorzystywać konkretne rośliny, gdzie najlepiej wyglądają (np. co sadzić przy tarasie), jak je prowadzić (np. jak przycinać pigwowca, żeby prezentował się najlepiej). 
Np. cały rozdział poświęca drzewom. Ileż tam znajdziemy ciekawych sugestii..!
A w rozdziale o krzewach, klasyfikuje je według miejsc w ogrodzie, które są dla nich najbardziej odpowiednie ze względu na ich cechy i wygląd.
Również refleksje na temat obsadzania bylinowych rabat są bardzo interesujące.

Generalnie Russell Page uczy, że „w przypadku każdej rośliny należy szukać sposobu jej wykorzystania, gdyż we właściwym kontekście możemy uzyskać coś z pozornie niezbyt obiecującego materiału”.

W drugiej części książki autor opisuje różne ogrody, projektowane przez niego w krajach europejskich.

Np. zajmuje się specyfiką małych, miejskich ogródków Londynu czy Paryża.

Co Page uważa najistotniejsze w takim ogrodzie? Spokój. Po prostu. I temu podporządkowuje wszystkie zabiegi projektanta. Przedstawia, naturalnie, konkretne przykłady i pomysły rozwiązań, które stosował w takich miejscach.

W całej książce znajdziemy dziesiątki dokładnych opisów jego prac, kłopotów, z jakimi się borykał, rozwiązań, które zastosował.

Absolutnie cudowny jest ostatni rozdział, gdzie autor opisuje jak będzie wyglądał ogród, który kiedyś będzie miał i jak będzie go tworzył. To budująca i urocza lektura dla przeciętnego właściciela ogrodu.

Ta książka to po prostu kopalnia wiedzy wszelakiej. Do tego nie w formie banalnego przewodnika z instruktażem - to bogata w treści i formie opowieść.
„Ta książka sprawi przyjemność każdemu, kto interesuje się projektowaniem i estetyką lub po prostu lubi czytać dobrze napisane i wartościowe książki”.

 

Myślę, że każdemu miłośnikowi ogrodów będą bliskie słowa Russella Page'a, bo i my wszak w miarę naszych możliwości o to się staramy:

„Ogród naprawdę żyje tylko wtedy jeśli jest wyrazem wiary, odzwierciedleniem  nadziei. (…) A pierwszym celem  przy jego tworzeniu jest pozostawienie danego miejsca piękniejszym, niż je zastałem”.

 

 

„Edukacja ogrodnika” Russell Page, Wydawnictwo Zysk i S-ka