FIOLETOWY MAJ

Właśnie kończą kwitnienie fioletowe hiacynty.
Jeszcze niedawno ten kolor dla mnie nie istniał, podobnie jak różowy. W życiu bym nie pomyślała, że poświęcę mu cały artykuł! A teraz zaczął się liczyć w moim ogrodzie, więc do dzieła - co z tym fioletem?

różne odcienie fioletu w pięknej kompozycji na Hampton Court Flower Show

Fiolet jest barwą pochodną, powstałą z połączenia barw podstawowych: czerwonej i niebieskiej.
Jest nieoczywisty, łączy bowiem energię obu tych barw i ich cechy, które wzajemnie się wykluczają. Błękit to czystość, duchowość, a czerwień wręcz przeciwnie: zmysły, witalność, życie. Niektórzy dostrzegają w fiolecie symbol odwiecznej walki ducha z ciałem. Ja nie dostrzegam, ale przyznaję, że coś jest w jego ciemnych odcieniach...

delikatna kompozycja z fioletami w roli głównej - ogród Mufki

Według słownika PWN, określenie fioletowy pojawia się w języku polskim dosyć późno (w pamiętnikach J. Ch. Paska z XVII w.). Wcześniej mówiono o tym kolorze: fiołkowy (łac. viola).  Tym słowem określa barwy kwiatów autor pierwszego, polskiego zielnika (1534).

Co ciekawe, w tymże zielniku, synonimem fiołkowego jest również przymiotnik: brunatny! Dziś zupełnie niekojarzony z tą barwą. I w tym znaczeniu funkcjonuje aż do XIX w. (słownik Lindego).

fioletowe fiołki panoszą się na mojej rabacie - to od nich wzięła się nazwa tej barwy

Wcześniej jeszcze synonimem fiołkowego był przymiotnik hiacyntowy (np. u J. Wujka i Reja). Później używano też słowa bzowy i lila.

Ciekawostką może być fakt, że wtedy lila i liliowy to nie było to samo! Liliowy do początku XX w. znaczyło tyle co biały (jak lilia).
Dziś lila i liliowy to rozbielony fiolet, czasem z domieszką różą czy błękitu.

czosnek Krzysztofa dla mnie ma ohydny kolor lila

Oprócz wymienionych nazw, znalazłam jeszcze takie: śliwkowy, ostróżkowy i biskupi, wrzosowy, heliotropowy, ametystowy,  purpurowy, lawendowy, jagodowy i chabrowy. Niektóre z nich zaliczane są jednocześnie do fioletów i błękitów.

bodziszek Rosemoor mieni się odcieniami fioletu

 Hampon Court Flower Show - dzięki takim ogrodom zmienił się mój stosunek do fioletów

ten odcień bodziszka (z mojego własnego ogrodu)  nie bardzo mi pasuje

lubię za to purpurę czosnku główkowatego i lubię efekt, jaki tworzy na rabacie

świetlisty, nieco rozbielony fiolet tych krokusów nie należy do moich ulubionych

rabata w różnych odcieniach fioletu w prezentowanym na blogu ogrodzie Mufki

Fioletowy ma wiele odcieni – od delikatnych, niemal różowych barw, poprzez ciemnoczerwone, mocne tony, aż do barw bliskich niebieskiej czy granatowej. Często jego odbiór jest bardzo indywidualny.

odętki Vivid na Rabacie pod Sosną, niestety, mają odcień fioletowy, a miały być różowe

Ostatnio coraz częściej używa się na określenie fioletów słowa: niebieski, co mnie denerwuje! Podobno jednym z objawów wady wzroku protanopii, jest postrzeganie fioletu jako niebieski.

tu widać różnicę - fioletowe bodziszki i niebieska lobelia

Barwy płynnie przechodzą jedna w drugie - w fiolecie może być więcej czerwieni albo różu. Mogą być bardziej rozbielone lub ciemne. Dla mnie im więcej czerwieni i czerni, tym bardziej kolor mi się podoba.
A rozbielonych fioletów nie lubię, to najbardziej paskudny dla mnie kolor.

bladoliliowe kwiaty akantu w East Lambrook Manor - nie cierpię tego koloru

wolę ciemniejszy odcień kwiatów trzykrotki (prawie granatowych), która rośnie nad strumykiem

Jakie wrażenia wywołuje kolor fioletowy?
Jasne odcienie wyciszają i poprawiają koncentrację. Lila jest zdecydowanie lżejszy, daje wrażenie łagodności i delikatności, czasem może być niezauważalny.

Ciemne odcienie fioletu mają dostojny charakter, czasem nawet przytłaczający. Są nieco mroczne i tajemnicze.

ciemnofioletowy powojnik Polish Spirit pnie się po jałowcu

Fiolet kojarzy się z bogactwem i prestiżem, elegancją i przepychem. Jest stosunkowo rzadko używany i niesie ze sobą pewną nutę ekstrawagancji.

Ta barwa rzadko występuje w przyrodzie. Z tego powodu w przeszłości, kiedy nie znano jeszcze sztucznych barwników, uzyskanie tego koloru było trudne i kosztowne.
Więc posiadanie takich szat było sygnałem, że ich właściciel jest kimś ważnym i zamożnym. Np. kolor ten tradycyjnie jest używany przez dostojników kościelnych.
Podobno w Chinach tylko cesarz i najwyższa elita mogła mieć ubrania w tym kolorze.
A dziś w reklamie jest wykorzystywany dla produktów i usług luksusowych.

W kulturze chrześcijańskiej fiolet jest symbolem męki Chrystusa – szaty liturgiczne w okresie Wielkiego Postu i Adwentu mają właśnie kolor fioletowy. Symbolizuje więc też śmierć i żałobę. Może dlatego ta barwa jest charakterystyczna dla zakładów pogrzebowych.
W Tajlandii zaś fiolet jest kolorem żałoby dla wdów.
W niemieckich obozach koncentracyjnych fioletowy trójkątem znakowano Świadków Jehowy.

Bluebell Cottage Garden - oryginalna kompozycja fioletu z pomarańczem i czerwienią, na tle beżów i zieleni

Kolor fioletowy kojarzony jest z mądrością i mocą, a także ze szlachetnością i duchowością.
Symbolizuje wszystko, co niezwykłe, niecodzienne. To ulubiony kolor ezoteryków i osób, które interesują się magią, mistycyzmem i szukają odpowiedzi na najważniejsze pytania.

B. Płomin w swej książce o kolorach w ogrodzie pisze: "Kto lubi kolor fioletowy, ten podobno częściej spogląda w gwiazdy, niż na ziemię. No, chyba, że ma u stóp dywan utkany z wonnych fiołków."

rabata w różnych odcieniach fioletu w Gresgarth Hall Garden - smutna..?

Ciemny fiolet, zbliżony do granatu, jest spokojniejszy, podobno skłania do refleksji i pobudza pracę mózgu. Wiąże się go z kreatywnością.

Z kolei delikatne tony fioletu, czyli lila - to subtelność, niepewność, romantyzm i wdzięk.

Jakie są Wasze osobiste skojarzenia z fioletem?
Mnie podsuwa na myśl Prowansję.

pola lawendy pod zachmurzonym niebem Prowansji

Jak  wykorzystywać kolor fioletowy w ogrodzie?
Warto pamiętać, że z daleka jest niewidoczny, szczególnie ciemne odcienie. Chyba, że umieszczony na jasnym tle (często można znaleźć taką wskazówkę w opisie ciemnych powojników).
Jasny fiolet w oddali się rozmywa, tworzy wrażenie mgiełki, więc w małych przestrzeniach dodaje głębi, optycznie powiększa ogród.

Kto chce dodać ogrodowi dynamiki, użyje kontrastowych zestawień, np. fioletu z żółcią. Gdy kolory są nasycone, może to wyglądać nawet agresywnie. Żeby ta mocna kompozycja była zrównoważona, Borchardt w swej książce  sugeruje, aby fioletu dać zdecydowanie więcej niż żółci (nawet trzykrotnie)(tekst poprawiony).
Kto nie lubi silnych wrażeń, może dać tylko kontrastowy kleks.

fioletowy i żółty w delikatnych odcieniach (Waterperry Gardens)

kontrastowe zestawienie dzwonków (Upton House & Gardens)

energetyczna kompozycja w Helmsley - odważne zestawienie barw z fioletami

moja próba: białe i jasnoróżowe kwiaty ożywione purpurowymi kropkami czosnków

Zupełnie inne wrażenie robią ogrody monochromatyczne. Jednorodna kompozycja w różnych odcieniach fioletu bywa smutna, warto dodać smaczku pomarańczowym czy żółtym akcentem.

Broughton Grange

fiolety i nieco różu w Scampston Hall Garden

na tej rabacie w Iford Manor użyto kwiatów w jednym kolorze

Jeszcze inne wrażenia wywołują zestawienia w kolorach sąsiadujących na kole barw, także z dodatkiem bieli.  Również są harmonijne, ale spokojniejsze w odbiorze. Zestawienia fioletu z różem jest zawsze efektowne, szczególnie gdy połączymy jasne i ciemne odcienie tych barw.

efektowna rabata fioletowo-różowa w York Gate Garden

...a tu w Loseley Park

Doskonałą parę tworzy fiolet i szarość. Szarość podkreśla dostojeństwo fioletu. Czy to nie wyrafinowana kompozycja?

A jakie są Wasze ulubione połączenia z fioletami?

eleganckie połączenie fioletu z szarością

Ciemny fiolet użyty z rozwagą, ma w ogrodzie niezwykłą moc przyciągania uwagi. Odkryłam niedawno te możliwości. Będę próbować wykorzystać ten mocny kolor, wprowadzić w ten sposób nutę tajemniczości.

Bo niemal do wczoraj fiolety w moim ogrodzie prawie nie istniały! Nie znosiłam żadnych róży i fioletów.
Ale pisałam już, że mi się odmieniło. Teraz doceniam intrygującą moc ciemnych fioletów - zbliżonych do purpury, bordo i granatów. Ile cudownych powojników jest w tych kolorach! Te odcienie na mojej prywatnej liście rankingowej dostają dziś aż 7 punktów.

Za to jasne fiolety, czyli lila, wydają mi się najbrzydsze! Wiem, że brzmi to jak herezja, ale dostają zero!

takie zestawienia nie dla mnie (Newby Hall)

i znów ogród Mufki - Jej delikatna kompozycja o wiele bardziej mi się podoba

W odcieniach fioletu jest cała masa kwiatów. Wiele właśnie w tych jaśniutkich, odcieniach. Wiem, że są popularne, ale ja ich nie lubię. Jednak muszę napisać, że dwa z nich mnie rozmiękczają...

delikatny urok werbeny patagońskiej mnie urzeka (ale jeszcze nie mam jej w swoim ogrodzie, tu: The Courts Garden)

liliowa, ale zjawiskowa perowskia mnie kusi... (w towarzystwie żeleźniaka w The Courts Garden)

Co sądzicie o fioletach - są zmysłowe czy nudne? Czy dużo jest fioletów w Waszych ogrodach? Napiszcie.

P.S.
Poprawiłam informację w tekście powyżej o idealnych proporcjach między fioletem a żółcią. Dzięki, Moniko, za zauważenie błędu! A czytelników przepraszam.