THE BETH CHATTO GARDENS

Rozpoczynamy nowy sezon ogrodniczy, przed nami świąteczne dni, więc to dobry moment na zaproszenie do ogrodu Beth Chatto - absolutnie wyjątkowego miejsca!
Dla mnie to ogród idealny.

widok na główną część ogrodu Beth Chatto

słynny Ogród Żwirowy

Sama Beth Chatto to ciekawa, wpływowa i popularna postać współczesnego ogrodnictwa.
Przede wszystkim ogrodniczka i projektantka, stworzyła ogród, do którego pielgrzymują ogrodnicy z całego świata.

Swoje doświadczenia opisała w wielu książkach, poświęconych tworzeniu ogrodu w tzw. trudnych warunkach. Pierwsza z nich to "Suchy ogród", opublikowana w 1978 r., potem powstało 7 kolejnych książek. Niestety, żadna z nich nie została przetłumaczona na polski.
Rola Beth Chatto w popularyzowaniu wiedzy ogrodniczej jest ogromna.

W jej dorobku jest również 10 złotych medali na Chelsea Flower Show.
Dziś, mimo 95 lat, nadal patronuje pracy swojego zespołu nad rozwojem ogrodu i podobno można ją zobaczyć na skuterze inwalidzkim w ogrodzie, bo mieszka na jego terenie w niewielkim domu. Nadal pisze i publikuje.
A całym gospodarstwem dziś już zarządza wnuczka Beth.

duży staw w Ogrodzie Wodnym

Co jest charakterystyczne, Beth Chatto propaguje od zawsze nowoczesne koncepcje ekologicznego podejścia do ogrodu, współpracy z naturą, kontynuując tradycje W. Robinsona i Karla Foerstera. Już to powoduje, że jest mi szczególnie bliska.

Właściwa roślina na właściwym miejscu - to myśl przewodnia jej działania.
To jest gwarancja zdrowego, bujnego i pięknego ogrodu. Dzisiaj wielu z nas wydaje się to oczywiste, ale nie było takie 50 lat temu, kiedy Beth zaczynała. A samo wcielanie tej idei wcale i dziś nie jest takie łatwe, mimo jej akceptacji, czego sama jestem najlepszym przykładem (co robią w moim ogrodzie zawilce i powojniki?).

Efekty, jakie Chatto osiągnęła w swoim ogrodzie budzą powszechny zachwyt, np. Penelope Hobhouse uważa jej kompozycje z wieloletnich roślin za genialne.
Wszystko to budzi ogromny szacunek, tym większy, że swoje doświadczenia i dorobek Beth opiera jedynie na jednym kawałku ziemi swojego ogrodu.

dziewanny rozsiewają się w Żwirowym Ogrodzie

w cieniu pod drzewami rośliny także bujnie rosną

Ogród Beth Chatto to jeden z najsłynniejszych ogrodów angielskich.
I całkowicie na tę sławę zasługuje.

Powstał na powierzchni prawie 5 ha (oprócz tego przy ogrodzie jest duża szkółka). Na stałe pracuje tam 3 ogrodników, a w sezonie 25 pracowników tymczasowych.
Szkółka jest niezwykle bogata, gwarantuję, że każdy ogrodnik wychodzi z niej usatysfakcjonowany. Rośliny są najlepszej jakości, sprawdzone pewniaki, bo Beth także w ogrodzie nie goni za nowościami. Sadzi rośliny, które mają sobie radzić same i pięknie wyglądać.

Ogrody są młode, jak na angielskie warunki, mają zaledwie kilkadziesiąt lat. Ale wyglądają dojrzale dzięki rosnącym tu, starym drzewom.
Zaczęły powstawać w 1960 roku od zera, na zarośniętych nieużytkach, głównie glebach bagiennych lub kompletnie suchych. Teren był trudny, niezbyt atrakcyjny, którego walorem były stare, ponad 300-letnie dęby (rosną do dziś) i strumyk.
Ale potraktowano te trudne warunki jako atut, dawały wszak wiele możliwości różnorodnego zagospodarowania terenu.

stare drzewa mają ogromny wpływ na wygląd ogrodu

staw w ogrodzie wodnym, z bujnymi bylinami na brzegu

Na nastawienie Beth Chatto do ogrodnictwa duży wpływ miały badania naukowe, prowadzone przez jej nieżyjącego już męża, przyrodnika, ekologa i sadownika.
Beth często wspomina, że był jej pierwszym mistrzem, pokazującym jak współpracować z naturą, docenić wagę zależności roślin i ich siedliska.

Dziś Beth tak dobiera rośliny, aby dawały sobie radę bez żadnej pomocy. Udowadnia, że jest to możliwe, jeśli dobierzemy rośliny do środowiska, jakie mamy do dyspozycji. Rośliny rosną zdrowe i bujne, a wszystko pięknie wygląda.

oto dowód

nie warto wszystkiego sprzątać, te kawałki drewna to bogate siedlisko życia, o czym przypomina tabliczka, są też ozdobą ogrodu leśnego

stosujmy ściółkę!

Spacer po ogrodzie uczula także na mniej spektakularne aspekty życia ogrodu. Jak informacja na tym kopczyku starego drewna, że jest siedliskiem życia czy o zaletach mulczowania.

Jedną z rzeczy, która mnie zachwyciła, jest układ ogrodu, współczesny, przyjazny, taki jak lubię.
Jest nieformalny, taki, jak polscy ogrodnicy lubią najbardziej.
Asymetryczny, ale pełen równowagi, klasyczny i spokojny, bez ekstrawagancji. Może dlatego wszyscy czują się tam doskonale?

W centralnej części, w otoczeniu wielkich drzew, znajdują się rabaty wyspowe. Trawnik jest tłem dla nich, stanowi w zasadzie przejścia między rabatami - to mój ideał, taki układ próbuję tworzyć u siebie.

uwielbiam takie rozplanowanie przestrzeni

trawnik prowadzi między rabatami wyspowymi

w Scree Garden też mamy te same, miękkie linie

co sądzicie o takim układzie ogrodu? Mnie bardzo się podoba

Rabaty są mieszane - krzewy, byliny, trawy przeplatają się ze sobą, a nad wszystkim górują drzewa. Według mnie to najlepsze rozwiązanie na nasze warunki klimatyczne. Uważam też, że takie zestawienia tworzą doskonałą strukturę ogrodu.

Ogród wygląda naturalnie, swobodnie, o jego urodzie decydują bujne, dorodne rośliny, cudownie skomponowane.
Są to głównie byliny tzw. podstawowego wyboru w dużych grupach.
Posadzone są gęsto, co wraz ze ściółką uniemożliwia rozwój chwastów i ogranicza prace pielęgnacyjne.
Po prostu wzór do naśladowania.

rośliny szczelnie pokrywają ziemię

takie piękne widoki spotykamy na każdym kroku

Jak wspominałam, teren posiadłości ma bardzo zróżnicowane warunki - jałowy żwir i teren podmokły lub glina, suche i wilgotne miejsca, słońce i cień. Beth nie walczyła z nimi, ale stworzyła różne, przystosowane do tych warunków ogrody, dobierając pasujące tam rośliny.

Jest tam w zasadzie kilka zupełnie różnych ogrodów, każdy pełen uroku, każdy znajdzie tam warunki, jakie ma u siebie i zobaczy, jak można stworzyć wspaniałą przestrzeń i na suchym piachu i na terenie podmokłym.

Ogród Żwirowy (Gravel Garden) - to najlepszy przykład, jak obrócić w atut coś, co jest wadą. Doskonały przykład współpracy z naturą.
Powstał w 1991, na jałowym i suchym parkingu! Inspiracją były tereny znad wyschniętych rzek w Nowej Zelandii.
Nigdy nie jest nawadniany (podlewano go tylko w pierwszym roku po posadzeniu) i nigdy nie jest nawożony. Rośliny dobierano pod względem odporności na brak wody. Żyją same lub umierają. Wiele roślin padło, inne przeżyły, a efekt zachwyca!

słynny, żwirowy ogród powstał na miejscu jałowego parkingu

kto by pomyślał, jakie efekty można w takich warunkach osiągnąć...

Bardzo byłam ciekawa tego osławionego ogrodu żwirowego, tym bardziej, że nie przepadam za żwirem. Okazało się, że jego uroda i naturalność podbiła moje serce.
Beth zastosowała żwir, który służy jako ściółka miedzy roślinami i jako nawierzchnia ścieżek. A rośliny przerastają swobodnie granice między ścieżką a rabatami.
Kto ma suchą, jałową ziemię, nie chce systemu nawadniającego - znajdzie tu masę inspiracji.

a żwir nie jest biały, kolory grają znakomicie

wśród roślin są tabliczki z nazwami, w szkółce obok możemy kupić te wypatrzone

rośliny wrastają w ścieżkę, lubię taki efekt

ten suchy ogród wygląda niesamowicie, prawda?

Zupełnie inny jest Water Garden - serce ogrodu stanowi seria stawów i łączący je strumyk. Wokół rosną rośliny lubiące wilgoć. Dominują delikatne barwy, głównie odcienie zieleni, są kwitnące byliny, ale bez orgii kolorów.
Jest romantycznie i tajemniczo miejscami.

ogród wodny jest pięknie zaaranżowany

strumyk łączy ze sobą kilka stawów, a także strefy światła i cienia

co za nastrój...

paprocie nad strumieniem

W Ogrodzie Leśnym (Woodland Garden) mamy znów zupełnie inny świat. Pod koronami drzew panuje cień, jest zielono, ziemne ścieżki wiją się wśród krzewów.
Wśród cieniolubnych roślin mamy i krzewy i byliny, przeważają liście, ale kwitły np. hortensje. Podpatrzyłam tam parę roślin dla siebie.

bogactwo bylin w cienistym zakątku

na każdym kroku Beth udowadnia, że dobierając rośliny do miejsca, mamy gwarancję sukcesu

w ogrodzie leśnym kwitną hortensje, a prosta ławeczka pozwala przysiąść na chwilę

może spróbuję posadzić u siebie taką goryczkę trojeściową?

Z lasu wychodzimy na  słoneczny zakątek z roślinami alpejskimi (Scree Garden), spotykanymi na kamienistych zboczach. Na zdjęciu poniżej widać granicę między dwoma światami.
Niskie murki zostały zrobione po prostu z łamanego betonu. I co, mogą fajnie wyglądać?

betonowe murki do samodzielnego wykonania, jeden z nielicznych elementów małej architektury

ciekawa kompozycja, kolekcja sukulentów

Beth Chatto ma do roślin osobisty stosunek, podoba mi się to

W tej części ogrodu na jednej z rabat stoi tabliczka, a na niej jest kilka słów o utraconym starym przyjacielu - drzewie, złamanym przez wichurę. I jak tu nie lubić Beth Chatto?

Najnowsza część to Reservoir Garden, otwarty w czerwcu 2017 na 94 urodziny Beth, tuż przed moim przyjazdem.
To otwarty, słoneczny teren. Jeszcze są puste miejsca między roślinami, ale już wiem, jak wkrótce będą wyglądać te rabaty.

najnowsza część ogrodów, Reservoir Garden

Dlaczego ogrody Beth Chatto budzą taki zachwyt?

Marta na swoim blogu pisze, że "aż ciężko uwierzyć, że ten wspaniały ogród stworzony przez jedną drobną kobietę. Nie ma tutaj wymyślnych form, nie ma genialnej i atrakcyjnej architektury – jedynie kawałek bardzo trudnego terenu zaprojektowanego przez genialną ogrodniczkę."

Podkreśla, że Beth "udało się stworzyć ogrody prawdziwe. Rośliny, idealnie dopasowane do siedlisk, cieszą się tu zdrowiem i komfortem. Mają swoje stałe miejsca, nie upiększa się rabat sezonowo, co jest powszechne w innych ogrodach.
Beth nie tworzy kolekcji, lecz komponuje swój ogród. Wybiera spośród dziesiątków roślin te, które jej się podobają i pasują do warunków.
Do pracy umiejętnie wprzęgła naturę, a ta zaopiekowała się jej roślinami, więc daje im wolność.
Umiejętnie przeplata gatunki dzikie i hodowlane. Postawiła nie na nowinki, lecz na sprawdzone odmiany, z których potrafiła stworzyć nowe efektowne kompozycje."

To jest istotą tego ogrodu - naturalność. Miałam wrażenie, że wszystko jest na swoim miejscu, tak, jak powinno być.
I że ja jestem na swoim miejscu, że to mógłby być mój ogród, tak dobrze się tu czułam.
Czy to nie wystarczy, żeby nazwać ogród idealnym?

Myślę, że ważne jest też to, że taki ogród może mieć każdy z nas. Tak, tak uważam. Oczywiście, nie tak duży, ale nie o wielkość przecież chodzi.
Nie ma tu drogich elementów małej architektury, wspaniałego dworu czy rzeźb. O wyjątkowości tego ogrodu decydują rośliny i podejście do nich. A to oznacza, że mając nawet mały kawałek ziemi i skromne finanse możemy osiągnąć ten klimat i takie efekty. Więc do dzieła!

w całym ogrodzie nie ma ozdób, ważne są rośliny

atmosfera w ogrodzie zmienia się wiele razy, bo zmieniają się warunki świetlne i glebowe

Popatrzcie, jak to, co robi Beth Chatto jest optymistyczne - możesz pięknie zagospodarować każdy, nawet najbardziej niewdzięczny kawałek ziemi! Trzeba tylko współpracować z naturą.

Podpisuję się więc pod stwierdzeniem, że ogród Beth Chatto to jedno z najwybitniejszych dzieł współczesnej sztuki ogrodowej.
I po prostu niezwykle piękne miejsce. To "mój" ogród.

chciałoby się tam wrócić...

Marta odwiedzała ogród Beth Chatto wielokrotnie i w różnych porach roku, przeczytajcie jej relacje na blogu! (wiosenne tu, tu, tu i tu), letnie (tu, tu) i jesienne.