MOJE CHWASTY

Jednym z trendów obecnego ogrodnictwa jest zwrot ku naturalistycznym ogrodom. Czego wyrazem jest zapraszanie do ogrodu dzikich roślin, czyli chwastów.
To, co większość osób określa jako chwasty, to podobno obecnie "must have" dla świadomego ogrodnika.

Może to mieć formę dzikiej łąki zamiast trawnika albo polegać na wprowadzeniu czy też nie usuwaniu z rabat chwastów, które same tam przywędrują.
Sprawa to kontrowersyjna, no i, oczywiście, rzecz gustu.

przymiotno na rabacie - mnie się podoba

Od razu pojawia się pytanie o definicję chwasta. Wiadomo, że nie ma takiego gatunku ani rodzaju. Tak określamy rośliny dzikie, niechciane w ogrodzie czy inwazyjne. Które łatwo wzrastają i szybko przystosowują się do warunków. Czyli jest to pojęcie względne, ponieważ te same rośliny w jednym miejscu mogą być pożądane, a w innym nie.
Optymistycznie możemy przyjąć, że jest to roślina, której zalet jeszcze nie poznaliśmy.

jakie zalety może mieć ten chwast..?

Względy estetyczne, to jedna sprawa.
Zwykle uroda dzikich roślin nie jest spektakularna, a teraz popularne są rośliny o wielkich kwiatach, niezwykle kolorowych, efektownych już z daleka, egzotyczne.
A chwasty to rośliny pospolite w odbiorze, widywane gdzieś w rowach czy na byle jakich łąkach.
Takie rośliny mogą się po prostu nie podobać, więc większość ogrodników nie chce ich mieć w ogrodzie.

Ja tak mam np. z jasnotą, która dla mnie jest chwastowata i nie zniosę jej u siebie, nawet odmian ogrodowych. Nie powiem też, że rozbrajają mnie swym wdziękiem pokrzywy wyrastające na rabatach.
Ale wiele chwastów ma dla mnie dużo uroku, np. przymiotno (białe? gałęziste?) mi się podoba i zadowolona jestem, jeśli pojawi się na większości rabat.
Nie wiem, jak dalej z nim będzie,  bo tegoroczne kępy były ogromne i zbyt dominujące, niektóre musiałam usunąć.

te drobniutkie kwiateczki przydają naturalnego uroku kompozycjom

na pierwszym planie przymiotno - czy nie fajnie wpisało się w całość?

I tak pojawia się druga sprawa, czyli względy praktyczne.
Mówimy: rozrasta się jak chwast. Bo często są rośliny tak inwazyjne i dominujące, że nie są w stanie pogodzić się z sąsiadami. Uniemożliwiają im normalny rozwój, doprowadzając je do śmierci albo wrastają weń, niwecząc ich urodę. Jest to szczególnie istotne, gdy są trudne do usunięcia.
U mnie taką rośliną jest np. perz. Na rabatach, gdzie nie dość dobrze oczyściłam glebę, wyłazi, drań i szkodzi. Np. rosnąc sobie radośnie w berberysach. Niestety, nie byłam w stanie go usunąć. Więc usuwam berberysy (których zresztą nie lubię).
Ale gdyby tak stworzył zielony łan pod sosnami..?

Czasem rośliny ogrodowe zachowują się podobnie i zaczynamy je traktować jak chwasty.
Tak było z moimi sumakami. Co z tego, że bywały ładne, nawet bardzo, jeśli pojawiały się wszędzie dokoła, zagrażając  wszystkiemu wokół. Te korzenie jak liany kłębiące się pod powierzchnią...
Sumaki zostały usunięte tej jesieni, ale z korzeniami pewnie będę walczyć długo.

liście sumaka jesienią mają atrakcyjne kolory

Według rankingu chwastów czytelników Gardeners' World w Wielkiej Brytanii, drugie miejsce wśród roślin o drewniejących łodygach i sprawiających największe kłopoty w ogrodzie jest bluszcz!
Oj, będę miała kłopoty..! Mam go tyle w ogrodzie i w dodatku na rabatach. Już dostrzegłam zagrożenie - tej wiosny będę go stamtąd usuwać całkowicie - czy się uda..? Zaczęłam też brutalnie wycinać go z wnętrza koron krzewów i przycinać na pniach, aby nie wchodził w korony.
Marzący o zielonych bluszczowych zasłonach (bardzo malowniczych, nie powiem), pamiętajcie -  rachityczne pędy bluszczowe po kilku latach szaleją! Trzeba je naprawdę trzymać w ryzach od początku. Czego ja nie robiłam.

obrośnięta bluszczem konstrukcja na granicy wnętrz ogrodowych

Czasem takie agresywne rośliny trudno upilnować, więc jeśli nie chcę mieć kompletnej dziczy w ogrodzie po kilku latach, muszę je po prostu usunąć. (Bluszcz zostawiam, zbyt ważną pełni rolę, ale go pilnuję bardzo).
Mogę też pozwolić im rosnąć nie na rabatach, ale w pozostawionych w stanie dzikim częściach ogrodu. Jest to możliwe w dużych ogrodach, ale w małych..?

fiołki na rabacie, już przeniesione do lasu

Takimi roślinami są u mnie fiołki - już sprawiają kłopoty. Ich nasiona chyba roznoszą mrówki.
Przyznam, że bardzo je lubię. Spełniają doskonale rolę okrywy w moich trudnych warunkach i wyglądają ślicznie w czasie kwitnienia.
Początkowo cieszyła mnie ich ekspansja na rabatach, ale zaczęły zagrażać sąsiadom, np. wrastają w kępy traw. Więc postanowiłam zabrać je z rabat i wszystkie przesadzić do części leśnej, w której zaburzyłam równowagę i naturalne poszycie zniknęło, zamieniając się w brzydkie chwastowisko. Przyjmują się tam doskonale. Mam nadzieję, że za parę lat nie okaże się, że to głupi pomysł...

tak wygląda las koło kącika gospodarczego - tektury wyznaczają powstające poletko fiołków

śliczne są białe fiołeczki

Ale np. takie dzikie bodziszki rozrastają się i roznoszą po ogrodzie błyskawicznie (skąd się tu w ogóle wzięły???), jednak bardzo łatwo jest je wyrwać. Więc usunięcie ich z miejsc, gdzie przeszkadzają, nie stanowi problemu.
Dlatego witam je z radością w niezagospodarowanych miejscach.
Może ich kwiaty nie są spektakularne, ale mają bezpretensjonalny wdzięk, zdecydowanie wolę je pod sosną czy u stóp dzikiego bzu niż perz.

dzikie bodziszki, ich pędy pachną mocno

Podobnie jest z niezapominajkami, przez wielu traktowanymi jak chwasty. Mam ich masę! Wiosną w połączeniu z białymi fiołkami wyglądają cudnie.

wiosna w Białym Ogrodzie

przez pewien czas tworzą pastelowe łany w ogrodzie, potem ich nie widać

Albo taka pojawiająca się znienacka w nowym miejscu dziewanna - też mnie cieszy. To z kolei roślina o wyrazistej urodzie, jej pojawienie się tworzy niespodziewaną strukturą, co zwykle jakoś nie psuje całego układu. Albo ja tego nie dostrzegam.
Wydaje mi się, że rośliny takie, nieoczekiwanie zupełnie, wzbogacają kompozycje, zwykle dodając im naturalnego uroku.

przed kwitnieniem

lubię to zdjęcie, właśnie dzięki dziewannie

W 9 numerze Gardeners' World Alan Titchmarsh namawia do zaproszenia dzikich roślin do ogrodu.
Żeby nabrał bardziej naturalnego wyglądu, żeby ratować w ten sposób rodzimą florę i wspomóc zależne od nich żyjątka. Takie dzikie rośliny są rodzimego pochodzenia, a więc przyjazne czy wręcz niezbędne lokalnej faunie. Mają mniej spektakularną urodę, ale za to są miododajne.
Titchmarsh przywołuje przełomowe ogrody pokazowe z wystawy w Chelsea (autorstwa Johna Chambersa) z lat 80-ych XX w., w których gwiazdami były polne kwiaty. Wiązało się to z narastającą świadomością utraty naturalnych siedlisk przez pszczoły i inne owady, więc wprowadzanie lubianych przez nie roślin do ogrodów było walką o ochronę bioróżnorodności. I zwierząt i roślin.

Dzikie rośliny dobrze wyglądają i są pożyteczne. Wabią i karmią owady, są siedliskiem motyli, pająków, biedronek, a te z kolei rozprawiają się ze szkodnikami. Czyli akceptując je, jakoś tam próbujemy przywrócić naturalne procesy w ogrodzie.
Taka postawa stała się dość popularna i powoduje rozwój ekologicznego ogrodnictwa i naturalistycznych tendencji w sztuce ogrodowej.
Czy ja włączam się w to wystarczająco?
Chwastów mam masę, większość zdecydowana jest tu z własnej woli, a mojej bezradności. Ale część przyjmuję z otwartymi ramionami - bo są użyteczne albo według mnie dodają urody ogrodowi.

dziewanny wysiewają się także w półcieniu

Titchmarsh, zachęcając do wprowadzania do ogrodu dzikich roślin, radzi robić to ostrożnie - niektóre rozrastają się bardzo szybko i nie nadają się do małych przestrzeni. Roślina ma przynieść korzyść przyrodzie, ale nie zagrażać innym w ogrodzie.
Bo "uprawiać dzikie rośliny to nie to samo, co pozwolić ogrodowi zupełnie wymknąć się spod kontroli." Dla większości ogrodników takie miejsce przestałoby być ogrodem. Ja bym sobie tego nie życzyła.
Więc jeśli chwasty/dzikie rośliny mają zdobić ogród, trzeba je pielęgnować - usuwać siewki z niepożądanych miejsc, dzielić rozrośnięte byliny, a przede wszystkim usuwać przekwitnięte kwiaty z silnie rosnących gatunków, aby się nie rozsiewały.
Nie robię tego... Chyba muszę zacząć, skoro zdecydowałam się na zostawienie ich w moim królestwie.

wyka ptasia to małe pnącze, nie robi krzywdy tawulcowi

Chyba już pisałam, że lubię rośliny o dzikim wyglądzie - o drobnych, pojedynczych kwiatach czy swobodnym, naturalnym pokroju. Lubię je w połączeniu z formalnymi żywopłotami czy geometrycznymi  kształtami np. bukszpanów. Jak w tych malutkich ogródkach pokazowych na jakiejś wystawie ogrodniczej w Anglii:

tak bym chciała mieć...

uwielbiam takie kompozycje

Lubię, kiedy niespodziewanie gdzieś na rabacie pojawią się baldachy goryszu (czy dzikiej marchwi?) albo malutkie kwiateczki przymiotna, to miła niespodzianka i wydaje mi się, że dodaje urody moim niedoskonałym kompozycjom.

to gorysz pagórkowaty?

bardzo lubię takie kwiatostany

Artykuł Alana zainspirował mnie do zwiększenia ilości goździków kropkowanych (bo naparstnice, które poleca, mam na liście do kupienia od dawna, bodziszki też) i zastanowienie się nad dzwonkiem pokrzywolistnym (campanula trachelium) oraz makami.

mniszek, tym razem nie na trawniku

Z wieloletnich chwastów chyba największe kłopoty sprawia mi mniszek - na trawniku zmutował - koszony co tydzień, wyrasta płasko przy ziemi i wcale mu to nie przeszkadza kwitnąć i rozsiewać się w najlepsze. Żeby tak nie zwiększał swojej ilości... Kwitnący na żółto trawnik wygląda tak ładnie...

Pokrzywie pozwalam rosnąć w niektórych miejscach, potrzebuję jej na gnojówki i wiem, że jest pożyteczna dla motyli. Nie sprawia większych problemów.
Cieszę się też, że pojawił się żywokost - robię z niego gnojówki do odżywiania pomidorów.

na pierwszym planie żywokost, a w głębi inne chwasty - tu mają kiedyś rosnąć paprocie

Niedawno pojawił się powój, według Gardeners' World tylko herbicyd da mu radę, bo odrasta z najmniejszych kawałeczków. Hmm...

Walczę z perzem. I jaskier rozłogowy nad strumykiem sprawia mi dużo kłopotów, bo wyrasta spośród kamieni, skąd nie udaje mi się go wykopać.

Co jeszcze sobie u mnie grasuje? Masa jaskółczego ziela, jest przytulia czepna (to ta czepiająca się nawet rękawic), gwiazdnica, jakieś rdesty, gorczyca polna...

NN - byle jaki, ale podoba mi się efekt

tu mają rosnąć okrywowe rośliny leśne, w nowym sezonie zacznę tu nasadzenia

A kto zarzeka się, że u niego żaden chwast... nigdy... niech pomyśli, że poszukiwane teraz chabry czy też lansowana na Zieleni to Życie babka, to przecież chwasty. No, może trochę uszlachetnione.

A na zakończenie mój największy chwast, górujący nad ogrodem, czyli brzoza:

brzoza wiosną - jak jej nie kochać..?

Ciekawa jestem Waszego zdania na temat obecności chwastów w ogrodzie.
Czy usuwacie je skrupulatnie? A może nie, ale za to strasznie dręczą Was wyrzuty sumienia, że nie daliście rady tego zrobić? A może je lubicie?

wiosenne kwiaty - takie kompozycje nie są stałe